Αρχικό

Παρουσίαση του τρόπου συλλογής όπως αυτός γίνεται ακόμη και σήμερα KAI ΜΟΝΟ στην ευρύτερη περιοχή του χωριού Σισες του Δήμου Μυλοποτάμου, Κρήτης (ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ).

17.12.96

«Οι Αρχαίοι Έλληνες μας άφησαν και φυτική διαθήκη»

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 9 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2007

Αρ. Φύλλου:18.761.

ΕΡΕΥΝΑ 40 ΕΤΩΝ ΣΕ ΕΚΘΕΣΗ
«Οι Αρχαίοι Έλληνες μας άφησαν και φυτική διαθήκη»

Της Μαίρης Αδαμοπούλου . Nάρθηκα (Ferula communis)

«Στον βλαστό ενός τεράστιου νάρθηκα (Ferula communis) ο Προμηθέας, σύμφωνα με τον μύθο, μετέφερε στον άνθρωπο τη φωτιά που έκλεψε από τους θεούς», λέει ο Έλμουτ Μπάουμαν δίπλα στη φωτογραφία του φυτού του οποίου «το στέλεχος περιέχει εύφλεκτη ψίχα που καίγεται αργά» Σαράντα χρόνια κατέγραφε τα φυτά της ελληνικής αρχαιότητας που έχουν φτάσει ώς τις μέρες μας ο Ελβετός Έλμουτ Μπάουμαν Η χαμολεύκη έκοβε τον βήχα. Τα σαρκώδη φύλλα του αμάραντου σταματούσαν τον οξύ πόνο της ωτίτιδας, ενώ το περδικάκι το χρησιμοποίησε ο Περικλής για να γιατρέψει τα τραύματα ενός σκλάβου που γκρεμίστηκε στο εργοτάξιο του Παρθενώνα. Είναι μερικά μόνο από τα φυτά, βότανα και λουλούδια, που είχαν πρωταγωνιστικό ρόλο στην ιατρική, στον καλλωπισμό (με τις ρώγες της αβρουνιάς, για παράδειγμα, εξαφάνιζαν τις φακίδες), στον μύθο (από πουρδαλιά είχε φτιάξει η Αριάδνη τον μίτο που οδήγησε το Θησέα έξω από τον λαβύρινθο) ακόμη και στην τέχνη (το χρυσό στεφάνι του Φιλίππου αντέγραφε φύλλα και άνθη σμυρτιάς) στη ζωή των αρχαίων Ελλήνων. Και τα οποία φυτρώνουν ακόμη και σήμερα. Φως στην άγνωστη σημασία τους για τους σύγχρονους Έλληνες έρχεται να ρίξει η έρευνα του επίτιμου διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής της Βασιλείας Έλμουτ Μπάουμαν προσφέροντας μια γεύση στους επισκέπτες του Κέντρου Γαία της Κηφισιάς μέσα από εντυπωσιακές έγχρωμες φωτογραφίες των βοτάνων των αρχαίων Ελλήνων. «Η Ελλάδα με 6.000 είδη φυτών είναι σχετικά με την έκτασή της η πιο φυτοπλουσιοπάροχη χώρα στην Ευρώπη», λέει στα «ΝΕΑ» ο 91χρονος σήμερα ερευνητής, σε άπταιστα ελληνικά (!), που εδώ και τέσσερις δεκαετίες οργώνει την Ελλάδα με μοναδικό στόχο να ταυτίσει τα φυτά που συναντά στις αρχαίες πηγές - από τον Όμηρο έως το Θεόφραστο και το Γαληνό- με εκείνα που επέζησαν στην ελληνική γη. «Δεν ήταν εύκολο, καθώς καθημερινά όλο και χάνονται κάποια είδη, αν και υπάρχουν ορισμένα που έχουν αντέξει 15.000 χρόνια», εξηγεί ο ερευνητής, ο οποίος έχει ανακαλύψει ώς και ένα είδος Οροβάγχης που πήρε τιμητικά το όνομά του (Οrobanche baumanniorum). Στις περισσότερες από τις 80 φωτογραφίες που για πρώτη φορά βγάζει από το αρχείο του ο Έλμουτ Μπάουμαν - φτάνουν τις 20.000 διαφάνειες που αυτή τη στιγμή ψηφιοποιούνται στο Πανεπιστήμιο της Ζυρίχης, όπου τις έχει δωρίσει- οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να μάθουν πως με το λυχαναράκι «γιατρεύονταν καρκινώματα και εγκαύματα», πως με ρόφημα από πλευριτόχορτο αντιμετωπιζόταν ο ίκτερος και και πως το λάδανο, το ρετσίνι της κρητικής λαδανιάς ζυμωμένο με ροδοαλοιφή και κρασί, έδινε ένα μείγμα αποτελεσματικό κατά της τριχόπτωσης! Πόσο κοντά στην επιστημονική αλήθεια είναι όλα αυτά; «Γενικώς τόσο οι βοτανολόγοι όσο και οι αρχαιολόγοι έχουν αποδεχτεί τα αποτελέσματα της έρευνάς μου με κάποιες διορθώσεις», λέει ο κ. Μπάουμαν, που παραδέχεται ότι έχει χρησιμοποιήσει κατά περίπτωση και φαντασία για να ανασυνθέσει το παρελθόν της ελληνικής χλωρίδας

10.12.96

ΤΑ NΕΑ Τα ταξίδια των (ελληνικών) φυτών στον κόσμο.

Αρ.Φύλλου:17341 .

Απόσπασμα.

«Ιστορίες για πειρατές που άφησαν τα όπλα για να γίνουν... συλλέκτες φυτών, ταξίδια δύσκολα, επιθέσεις και ληστρικές επιδρομές, άγρια τελετουργικά στα νησιά των Κυκλάδων σημάδεψαν το ταξίδι των φυτών από τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα προς τους κήπους της Δυτικής Ευρώπης. Ο Σκωτσέζος βοτανολόγος Ντέιβιντ Στούαρτ μας «ταξιδεύει» στις περιπέτειες φυτών και ανθρώπων ανά τους αιώνες. Ο Σκωτσέζος βοτανολόγος Ντέιβιντ Στούαρτ μας συστήνει εξερευνητές συχνά παράξενους και ιδιότροπους και φυτά που δεν θα είχε γνωρίσει ποτέ η Ευρώπη αν εκείνοι δεν είχαν κάποια δόση... τρέλας και αγάπη για την περιπέτεια Στα ίχνη του Διοσκουρίδη .Όλα ξεκίνησαν γύρω στο 1540, ότανο πρέσβης που έστειλε η Βιέννη στην Κωνσταντινούπολη ανακάλυψε ένα σκωροφαγωμένο αντίγραφο του βιβλίου του Διοσκουρίδη «De Materia Medica». Τα φυτά που περιέγραφε ο Διοσκουρίδης και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες ήταν αυτό ακριβώς που αναζητούσαν οι Ευρωπαίοι γιατροί του 16ου αιώνα. «Το βιβλίο μεταφράστηκε και κυκλοφόρησε πολύ γρήγορα», σημειώνει ο Ντέιβιντ Στούαρτ, «όμως οι γιατροί της εποχής ήθελαν να δουν από κοντά τα φυτά που χρησιμοποιούσε ο Έλληνας στρατιωτικός και γιατρός γύρω στο 60 μ.Χ.Ο Piere Belon ένας Γάλλος γιατρός που, όπως όλοι οι συνάδελφοί του της εποχής, ήταν και βοτανολόγος, ήταν αυτός που έδωσε το παράδειγμα στους μετέπειτα... ταξιδευτές - βοτανολόγους, ένας από τους πρώτους συλλέκτες φυτών τον οποίο μιμήθηκαν πολλοί στα χρόνια που ακολούθησαν». Ακούραστο πνεύμα και με βαθιά αγάπη για τα ταξίδια, ο Belon σάλπαρε από τη Βενετία, το 1547, με στόχο να εντοπίσει τα φυτά του Διοσκουρίδη. Έφτασε στις Κρήτη, και στα απομνημονεύματά του περιγράφει με ενθουσιασμό πολλά καινούργια είδη φυτών που ανακάλυψε: μεταξύ αυτών τη λευκή πικροδάφνη (ή ροδοδάφνη - Nerium oleander), την οποία ο Διοσκουρίδης ονομάζει «νήριον» και ένα είδος λαδανιάς, τον Κίστο τον λαδανοφόρο (Cistus ladanifer), ένα φυτό που δίνει μεγάλα λευκά άνθη με μια σκούρα κόκκινη κηλίδα στο εσωτερικό κάθε πετάλου τους. Στην Κρήτη παράγουν από αυτό μια αρωματική ρητίνη, που ονομάζεται λάδανο» λάδανο των Κρητικών το έφερε στις χώρες της Βόρειας Ευρώπης ο Piere Belon, γύρω στα 1547.

3.12.96

ΤΑ (ΝΕΑ 1996) Το χωριό που υπερηφανεύεται για το θαυματουργό λάδανο.

ΗΡΑΚΛΕΙΟ 
Έτσι μαζεύεται. Η ρητίνη συλλέγεται όταν επικρατεί μεγάλη ζέστη.

ΣΤΙΣ Σίσες Μυλοποτάμου. μεταξύ Ρεθύμνου και Ηρακλείου, οι κάτοικοι της περιοχής υπερηφανεύονται για μια παγκόσμια αποκλειστικότητα. Είναι οι μόνοι που ασχολούνται με τη συλλογή του λάδανου ή αλαδάνου, όπως το λένε στην Κρήτη. μιας ρητίνης με θαυματουργές ιδιότητες που εξάγεται στις αραβικές χώρες και χρησιμοποιείται για ιατρικούς και φαρμακευτικούς σκοπούς. Το λάδανο παράγεται από το ενδημικό φυτό κίσθος - «αγκίσαρος» για τους Κρητικούς - που αν και συναντάται σε πολλά σημεία, μόνο στην περιοχή μεταξύ των οικισμών Σισες, Μπαλί, Αλόιδες και Φόδελε οι κάτοικοι ασχολήθηκαν με τη συλλογή του. Πριν από μερικά χρόνια, μάλιστα, ήταν δασική πηγή εισοδήματος μαζί με χα εσπεριδοειδή! «Κάποτε πριν από 10-15 χρόνια μόνο στην περιοχή Σισών μαζεύαμε 4 τόνους λάδανο και το πουλούσαμε προς 12.000 δραχμές το κιλό», λέει ο πρόεδρος της κοινότητας κ. Γιάννης Ζερβός, που επισημαίνει ότι σήμερα η τιμή του είναι 15.000 δραχμές το κιλό και εξάγεται κυρίως στη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ 

Με τα χρόνια, συνεχίζει, βρήκαν χημικά υποκατάστατα του λαδάνου και έπεσε η ζήτηση, έμεινε και η τιμή του στάσιμη». Τώρα, όμως, το ενδιαφέρον των επιστημόνων για το λάδανο, που ήταν γνωστό για τις φαρμακευτικές του ιδιότητες από την εποχή του Ιπποκράτη Πλίνιου, αναθερμαίνεται και γι' αυτό άλλωστε πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο στο Μπαλί Ρεθύμνου εκπαιδευτικό σεμινάριο από την Ελληνική Εταιρεία Εθνοφαρμακολογίας, όπου ακούστηκαν ενδιαφέρουσες εισηγήσεις. «Το λάδανο γνωστό για τις ιδιότητες του αυτές ερευνήθηκε πρόσφατα (1986 -1996) από το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το Πανεπιστήμιο Κρήτης με τον κ. Κατερινόπουλο και το Ινστιτούτο Υποτροπικών Φυτών Χανίων, με τον κ. Οικονομάκη». λέει στα «ΝΕΑ» ο επίκουρος καθηγητής του Τομέα Φαρμακογνωσίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Κωνσταντίνος Δεμέτζος, που υπογραμμίζει ότι «τα σύγχρονα επιστημονικά αποτελέσματα επιβεβαιώνουν την παράδοση και τις παρατηρήσεις του Ιπποκράτη, που αφορούν την ισχυρή αντιμικροβιακή και αντικαρκινική ιδιότητα του λαδάνου», ενώ η έρευνα αυτή βρίσκεται σε εξέλιξη. 

ΕΠΙΠΟΝΗ 

Η ρητίνη συλλέγεται όταν επικρατεί μεγάλη ζέστη, από τους μήνες Μάιο μέχρι και Αύγουστο και είναι μια επίπονη εργασία, που την καθιστά ακόμα πιο δύσκολη η αποπνικτική μυρωδιά του. Χρησιμοποιείται, ακόμη, και σαν θυμίαμα ή σαν απολυμαντικό, ενώ στη λαϊκή θεραπευτική της επαρχίας Μυλοποτάμου, το λάδανο χρησιμοποιείται διαλυμένο σε θερμό ελαιόλαδο για εντριβές σε βρογχικές παθήσεις, δερματολογικά και τα φύλλα του είναι ιδανικα για αφέψημα. 

Κώστας Μπογδανιδης
Powered By Blogger